Prawdziwa "perełka" wśród biżuterii.

Perły, od niepamiętnych czasów, należą do rzędu najcenniejszych klejnotów. Ich ogromna wartość podyktowana jest między innymi trudnymi warunkami wydobywania. Jednakże najistotniejszy wpływ na cenę pereł ma jej wielkość, forma, połysk, barwa a także powierzchnia. Należy ponadto wziąć pod uwagę okoliczność dodatkowej obróbki kamienia - dla piękniejszego efektu, co również stanowi o wartości precjozów.

Powstawanie pereł

Perły powstanie swe zawdzięczają żywym organizmom. Najpiękniejsze okazy są wytworem małż morskich, zwłaszcza przez obejmujący ponad 30 gatunków, rodzaj Margaritifera, powszechnie znany jako perłopław. Z pewnością sam sposób w jaki te drogocenne kamienie powstają niezwykle ciekawi, ujawniając przy tym po raz kolejny cudowną ingerencję sił przyrody w nieocenione skarby , sprawiające radość nie tylko płci pięknej. Perła powstaje wewnątrz dwustronnej skorupy małża. Skorupa zbudowana jest z aragonitu (węglanu wapnia) oraz substancji organicznej, zwanej konchioliną. W chwili gdy pod wspomnianą skorupkę dostaje się ciało obce, małż w wyniku reakcji obronnej wypuszcza śluz, który otacza intruza powłoką masy i twardnieje. Gdy ucisk staje się lżejszy, masa gęstnieje. W ten sposób koncentrycznie gromadzą się kolejne warstwy z ułożonych wachlarzykowato małych płytek aragonitowych, spojonych ze sobą konchioliną, dając w efekcie perłę naturalną.

Najważniejszy podział i występowanie pereł

Perły naturalne formowane są przez mięczaki perłorodne, dlatego w ich powstaniu człowiek nie ma żadnego udziału. Dzielimy je na słonowodne, występujące m.in. w Zatoce Perskiej, Oceanie Indyjskim, Ameryce Środkowej, Polinezji, Australii, Filipinach i Indonezji oraz perły słodkowodne, pochodzące głównie z Chin, Japonii, Tajlandii, Stanów Zjednoczonych, Kanady i z niektórych części Europy. Najbardziej cenione są perły słonowodne, w tym szczególnie te występujące u wybrzeży Bahrajnu. Perła naturalna zbudowana jest z koncentrycznie ułożonych warstw masy perłowej wokół jądra perły, ma gładką powierzchnię.

Perły hodowane tworzone są przez mięczaki perłorodne i w przeciwieństwie do naturalnych do ich powstawania potrzebny jest człowiek. Rosnący popyt na perły spowodował, że zaczęto zastanawiać się jak zwiększyć ilość wydobywanych pereł. Wykorzystanie małż perłorodnych do produkcji pereł miało miejsce już w XII wieku w Chinach, gdzie odkryto, że perły można hodować. Za autorów współczesnej metody hodowli pereł uważa się Japończyków, którzy opracowali metody hodowli pereł na przełomie XIX i XX wieku. Obecnie udział pereł hodowanych w rynku stanowi ponad 95% i ciągle wzrasta. Perła hodowana charakteryzuje się równoległym ułożeniem warstewek masy perłowej, a tylko na zewnątrz przebiegających koncentrycznie, w przeciwieństwie do pereł naturalnych posiadają małe brodawkowe nabrzmienia.

Pewnym wskaźnikiem co do pochodzenia pereł może być ich sprężystość, perły naturalne opuszczone na szklaną płytkę z wysokości 70 cm, odbijają się od niej na wysokość 30-40cm, wyżej odbijają się perły hodowane.

Właściwości pereł

Połysk – zależy on w głównej mierze od interferencji odbitych promieni świetlnych od cieniutkich płytek masy perłowej i znacznie cieńszych warstewek spajającej je konchioliny.

Twardość – wynosi odpowiednio tyle, ile twardość aragonitu, zatem 3,5 – 4. Perły odznaczają się wyjątkową wytrzymałością, rzadko ulegają zgnieceniu, czy rozkruszeniu.

Barwa – traktuje o niej stosunek ilościowy masy perłowej do konchioliny. Perły zbudowane tylko z masy perłowej są białe, zaś w miarę wzrastania ilości konchioliny barwa podstawowa staje się ciemniejsza. Wyróżniamy zatem perły: białe, czarne, brązowe, niebieskie, kremowe, kremoworóżowe i różowe. Należy nadmienić o efektach optycznych mających wpływ na barwę podstawową. Jednym z nich jest "orient", czyli delikatna gra barw o odcieniach różu. Poza orientem, w kolor perły ingeruje "overton", polegający na występowaniu dodatkowych barw, zwykle niebieskozielonej, fioletowej, purpurowej, niebieskiej lub zielonej, modyfikujących barwę różową. Orient i overton przyczyniają się do rozróżnienia dwóch dodatkowych barw opisywanego kamienia, mianowicie: "fancy"( barwie podstawowej białej lub kremowej i różowym "oriencie" oraz nakładającym się na nie niebieskozielonym, fioletowym, purpurowym, niebieskim a niekiedy zielonym "overtonem" ), a także kremoworóżowe "fancy" (perły kremowe o intensywnym różowym "oriencie" z poświatą "overtonu" ).

Kształt i wielkość pereł

W zależności od warunków w jakich powstają, perły przyjmują rozmaite kształty i wielkości. Co pewne, najbardziej ceniona jest postać kulista. Oprócz kuli, zainteresowaniem cieszą się formy kropli, guzika czy ziarna. Często spotykane są także nieregularne perły, zwane barokowymi. Wielkość pereł podawana jest najczęściej w milimetrach, jedynie do wyjątkowo dużych okazów stosuje się jednostki masy. Największa dotychczas znaleziona perła osiąga wagę 454 karatów, a jej długość wynosi 50 mm. Ciężar właściwy pereł zależy od stosunku aragonitu do konchioliny. Udowodniono, iż najlżejsze są perły "niebieskie".

Pielęgnacja pereł

Perły są wrażliwe na kwasy, pot, kosmetyki i lakier do włosów, dlatego należy je zakładać po wykonaniu makijażu i rozpyleniu perfum, gdyż mogą utracić swój piękny, naturalny połysk. Zaleca się, aby przecierać je odpowiednio po zdjęciu z szyi lub uszu miękką szmatką, a od czasu do czasu myć delikatnym mydłem. Kamienie te powinno się przechowywać w osobnych, jedwabnych czy flanelowych woreczkach lub pudełeczkach na biżuterię, oddzielone od pozostałej biżuterii, by uniknąć zarysowań lub innych uszkodzeń.

Co jeszcze warto wiedzieć

Niegdyś perły uznawane były za łzy sierot i nieszczęśliwych, które ocean zamknął w skorupach muszli i zamienił w cenne klejnoty. Przez innych natomiast, traktowane były jako afrodyzjak. Od wieków upiększały korony i szaty władców. Staropolski naszyjnik z pereł nosił nazwę "kanak". Perłom przypisywano ogromną moc leczniczą. Uważano, że sproszkowane perły leczą wiele dolegliwości, np. serca i układu krążenia. Perła rozpuszczona w soku z cytryny lub z mlekiem uchodziła za skuteczny środek przeciwko zaburzeniom psychicznym. Unikatem w skali światowej i kuriozum biologicznym jest tzw. "perła palatynacka" przechowywana w Muzeum w Monachium. Niezwykłość jej polega na tym, że jest ona w części biała z typowym połyskiem perłowym, a w części zupełnie czarna. Jest to piękny okaz oprawiony między dwoma złotymi wężami wysadzanymi bogato diamentami.

Perły są dzisiaj synonimem elegancji, wyrazicielem kobiecości i delikatności , a ich ponadczasowość sprawia, iż nieustannie cieszą się szerokim zainteresowaniem. Droga naukowa udowodniła, że powstawanie pereł niewiele ma wspólnego ze łzami, jednak co pewne, nadal poczytywane są za jedne z najcenniejszych kamieni, nierzadko zaś, zdobiąc ciała płci pięknej, uznawane za cudowny, kobiecy afrodyzjak.