Przez długie lata ludzie nie byli pewni skąd bierze się bursztyn. Na temat jego genezy powstało wiele koncepcji.

BURSZTYN W MITOLOGII GRECKIEJ

W starożytnej Grecji istniały mity o Phaetonie, o którym pisał grecki poeta Owidiusz. W 43 r. p.n.e. do około 17 n.e. opowiadał on w swoim słynnym dziele „Metamorfozy” o tym, iż Phaeton (syn boga słońca Heliosa i nimfy morza Clymene), otrzymał zadanie kierowania po niebie słonecznym rydwanem. Nie dostał jednak od Heliosa na to zgody, lecz był bardzo uparty i mimo zakazu wykonał je. Poniosły go jednak ogniste konie, gdyż czuły brak doświadczenia rąk woźnicy. Stracił kontrolę nad wozem i zbliżył się do ziemi, roztrącając gwiazdy. Uwiązane słońce do powozu spaliło afrykańską ziemię na popiół i opaliło jej mieszkańców. Zeus, chcąc uratować świat od zagłady, zrzucił na Phaetona piorun od uderzenia którego Phaeton wpadł do rzeki Erydan, co skończyło się dla niego tragicznie. Tam odnalazły go jego siostry Heliady, opłakiwały jego śmierć i przeklinały przy tym bogów. Zostały za to zamienione w topole, a ich łzy w bursztyn, który był wypłukiwany przez morze na plaże.

W Grecji bursztyn kojarzono ze słońcem. Sporządzano z niego amulety. Jego główną funkcją miało być odstraszanie złych duchów. Wierzono, że zawiera w sobie uwięziony słoneczny blask. Był symbolicznie wiązany z długowiecznością. Do dziś ma zastosowanie w medycynie ludowej, gdzie uchodził za jeden z najskuteczniejszych środków na bóle i choroby gardła. Niegdyś wierzono, że miejscem wydobycia bursztynu był legendarna rzeka Eurydos. Według tych wierzeń miała swoje źródło w Kraju Hiperborejczyków, a więc tam, skąd na północ biegł rzeczywisty szlak bursztynowy. 

 

 

BURSZTYN W WIERZENIACH LUDOWYCH

Ludzie z nad Morza Północnego i Bałtyku, już od paleolitu używali bursztynu jako ozdoby. Był on również przedmiotem kultu, który w starożytności – jako „złoto Północy”/ elektron (kamień słońca)/ glaesum (przezroczysty)/ succinum (skamieniały sok) – był sprzedawany aż do rejonów Morza Śródziemnego i do Egiptu.

Dzisiejsze określenie bursztyn pochodzi od niemieckiego słowa Börnstein co oznacza "palący się kamień".

Nasi pradziadowie nazywali bursztyn - jantarem. Wierzyli, że na dnie Bałtyku znajdował się kiedyś mieniący się wszystkimi barwami złota jantarowy pałac morskiej królewny Juraty. Piękna Jurata nie miała jednak ochoty siedzieć sama w swojej rezydencji. Podczas jednej z wycieczek na powierzchnię morza, poznała biednego, ale urodziwego rybaka. Zakochała się w nim. Gdy dowiedział się o tym potężny władca Bałtyku, wpadł w wściekłość. Uderzył piorunem w łódkę rybaka zabijając go na miejscu. Widząc rozpacz Juraty, posłał następną błyskawicę w bursztynowy pałac i ją również pozbawił życia. Pałac rozprysł się milionem okruchów po dnie Bałtyku. Podczas sztormów morze wyrzuca złocisty bursztyn na plażę, by przypomnieć ludziom ową tragiczną miłość i nieposkromiony gniew władcy mórz.

BURSZTYN W MITOLOGII RZYMSKIEJ

Bardziej realistyczną wersję powstania bursztynu ogłosił Pliniusz w swym dziele Historia naturalis. Według niego bursztyn powstawał z soku drzew z gatunku sosny rosnących na wyspach Oceanu Północnego. Sok ten miał gęstnieć pod wpływem zimna i wody morskiej, kiedy podczas wiosennych sztormów wzburzone fale zmywały krople soku z owych wysp.

Bursztyn w starożytnej Grecji i Rzymie był palony w celu pozyskania delikatnego i atrakcyjnego zapachu. Aktualnie produkowane są kadzidła bursztynowe, które mają pozytywny wpływ na strukturę jonową powietrza. Usuwają zmęczenie, a także podwyższają odporność systemu nerwowego, odstraszają komary, produkują w pomieszczeniu bardzo przyjemny aromat bursztynowy. W starożytnej Grecji zaobserwowano, że ten kamień uważany za święty, potarty o sukno miał właściwości przyciągające. Dla ówczesnych Greków zjawisko to traktowane było jako tajemnicze i magiczne. Grek, Tales z Miletu, 640 lat przed naszą erą, uważał, że bursztyn ma duszę. Tę tezę oparł na prowadzonych obserwacjach przyciągania kawałków trawy przez potarty bursztyn. Nazwa elektryczność swoje źródło ma w greckim słowie bursztynu „elektron”, co oznacza „świeci się i błyszczy”. Inne źródła tłumaczą tę nazwę jako „pochodzący od słońca”. Mineralogowie nazywają jantar sukcynitem. Słowo to wywodzi się z łacińskiego słowa „succus” i oznacza sok lub żywicę wydzielaną przez drzewa. Starożytni Grecy i Rzymianie stosowali  go do przygotowywania leków i przyozdabiania kobiecej biżuterii. Był przez nich składany bogom na ofiarę, stosowany był również do rozmaitych czarów i magii. Starożytni Grecy grali kostkami z bursztynu w gry, a odpadki wykorzystywali do spalania jako kadzidła. Gladiatorzy rzymscy często zawieszali bursztyn na szyjach z talizmanem, który był ubogacony napisem „Zwyciężę”. Tworzono również z bursztynu leki, a także wytwarzano z niego uwielbiane od setek lat pachnidło.

INSPIRACJA MITOLOGIĄ WE WSPÓŁCZESNEJ SZTUCE BURSZTYNNICZEJ

Harald Popkiewicz zainspirowany mityczną historią oraz słonecznym kamieniem, stworzył unikatowy obiekt, który można podziwiać w krakowskim Muzeum Bursztynu.